همه پرونده های نخست وزیر

به گزارش مشرق ، از جواهرات گران قیمت تا زیردریایی و از شامپاین تا پروپاگاندا، پرونده های قضایی نتانیاهو که به پرونده های هزاران معروف شده اند شامل طیف وسیعی از اتهامات علیه او هستند. هرچند نتانیاهو مدت ها در تلاش بود علیه سیستم قضایی کودتا کند و مقاومت مردم و گروه های سیاسی هم خللی در نقشه هایش ایجاد نکرده بود، ولی 7 اکتبر برنامه هایش را به هم ریخت.

از سال 2017 که تحقیقات علیه اتهامات ریزودرشت نتانیاهو شروع شد تا سال 2020 و آغاز محاکمه وی به عنوان اولین نخست وزیر اسرائیل که در دوران خدمتش روانه دادگاه می شود - دادگاهی که تا امروز هم ادامه دارد - بنیامین نتانیاهو باید پاسخگوی موارد بسیاری باشد که ذیل عنوان 4 پرونده در حال بررسی هستند.

پرونده 1000 (پرونده هدایا)

این پرونده مربوط به دریافت هدایای گران قیمت ازجمله سیگارهای لوکس و شامپاین از آرنون میلچان (میلیاردر اسرائیلی و تهیه کننده هالیوود) و جیمز پارکر (میلیاردر استرالیایی) است. نتانیاهو و همسرش سارا متهم هستند بین سال های 2007 تا 2016 این هدایا را دریافت کرده اند.

اگر می خواهید بدانید نقش سارا نتانیاهو در کابینه همسرش چیست باید بگوییم وی نقشی رسمی ندارد. اما بنا به اخبار تأییدنشده او چند سال پیش متوجه خیانت نتانیاهو شد و ازآنجاکه اگر سارا تصمیم به جدایی می گرفت، حیات سیاسی نتانیاهو هم با خطر جدی روبه رو می شد، چند سالی است که در ازای ماندن کنار همسرش، در تصمیمات مهم دولت وی دخیل است و اوست که تعیین می کند چه کسانی وفادار و شایسته ورود به حلقه نزدیکان بنیامین نتانیاهو هستند.

درصورتی که سارا و بنیامین نتانیاهو در این پرونده مقصر شناخته شوند ممکن است به زندان یا پرداخت جریمه نقدی محکوم شوند.

پرونده 2000 (پرونده روزنامه یدیعوت آحارونوت)

این پرونده به مذاکرات مخفیانه نتانیاهو با آرنون موزس (صاحب روزنامه یدیعوت آحارونوت) مربوط می شود. در این مکالمات که به طور مخفیانه ضبط شده اند، نتانیاهو به موزس وعده داده که در ازای پوشش رسانه ای مطلوب از سمت این روزنامه، توزیع روزنامه رقیب آن (اسرائیل هیوم) را محدود کند.

برای فهم بهتر این موضوع باید این نکته را بدانیم که صاحب روزنامه اسرائیل هیوم، شلدن ادلسن، کازینودار معروف اسرائیلی - آمریکایی است. وی این روزنامه را با تیمی قوی تأسیس کرده و به صورت رایگان در شمارگانی بالا توزیع می کند و البته وی طرف دار سفت وسخت نتانیاهو نیز است.

درواقع نتانیاهو حاضر بود در ازای دریافت پوشش رسانه ای مثبت، حتی روزنامه طرف دار خودش را هم به رقیبش بفروشد. باوجوداینکه این معامله هرگز نهایی نشد؛ ولی وجود این مذاکرات باعث شد مقامات قضایی به آن به چشم فساد نگاه کنند.

پرونده 3000 (پرونده زیردریایی ها)

این پرونده به رسوایی فساد مرتبط با خرید زیردریایی ها و کشتی های جنگی از شرکت آلمانی Thyssenkrupp توسط اسرائیل مربوط است و شامل اتهامات رشوه خواری، کلاهبرداری و تضاد منافع در جریان معاملات چندمیلیارددلاری دفاعی اسرائیل با شرکت تایسن کروپ است.

برخی مقامات ارشد اسرائیلی و نزدیکان نتانیاهو متهم هستند که برای تسهیل قراردادهای خرید زیردریایی و کشتی جنگی، رشوه و پورسانت دریافت کرده اند.

خود نتانیاهو هم متهم است که بدون اطلاع مقامات امنیتی و ارتش اسرائیل با فروش زیردریایی های پیشرفته آلمانی به مصر موافقت کرده است. برخی از مقامات ارشد دفاعی هم متهم هستند که از طریق دست کاری در مناقصه ها و قراردادها از معاملات تایسن کروپ به طور غیرقانونی سود برده اند. هرچند این پرونده منجر به اتهام رسمی علیه نتانیاهو نشد، اما همچنان یکی از جنجالی ترین مسائل دوران سیاسی او محسوب می شود.

پرونده 4000 (پرونده بیزک - والا)

این پرونده جدی ترین پرونده فساد علیه بنیامین نتانیاهو محسوب می شود؛ زیرا شامل اتهامات مستقیم رشوه خواری، کلاهبرداری و سوءاستفاده از اعتماد عمومی است. این پرونده به یک توافق غیرقانونی بین نتانیاهو و شائول الوویچ، مالک سابق شرکت مخابراتی بیزک (بزرگ ترین شرکت مخابراتی اسرائیل) و وب سایت خبری والا مربوط می شود.

در این پرونده نتانیاهو متهم است هنگام تصدی وزارت ارتباطات (2014-2017) صدها میلیون دلار امتیاز اقتصادی به شرکت بیزک اعطا کرده و در مقابل شائول الوویچ هم دستور داده وب سایت والا پوشش رسانه ای مطلوبی برای نتانیاهو و خانواده اش ارائه داده و گزارش های منفی را حذف کند. پیام های متنی و ایمیل هایی وجود دارند که نشان می دهند دستیاران نتانیاهو بر سردبیران والا فشار آورده اند تا اخبار را به نفع او تغییر دهند.

این پرونده مهم ترین پرونده فساد علیه نتانیاهو است و در صورت محکومیتش، ممکن است به حبس طولانی مدت محکوم شود. بااین حال و باتوجه به روند قانونی رسیدگی های قضایی در اسرائیل، این پرونده هم مانند باقی پرونده های نتانیاهو ممکن است چندین سال طول بکشد تا به حکم نهایی برسد. نتانیاهو و همسرش تمام این اتهامات را رد کرده و آنها را بی اساس دانسته اند. (برای اطلاعات بیشتر در مورد اتهامات و روند دادرسی این پرونده ها می توانید مستند «پرونده های بی بی» را که به فارسی هم ترجمه شده ببینید.)

اصلاحات قضایی یا فرار از محاکمه؟

محاکمه نتانیاهو برای هر 4 پرونده از سال 2020 در جریان است. ژانویه سال 2020 بود که نتانیاهو تصمیم گرفت سیستم قضایی اسرائیل را اصلاح کند. هدف وی از انجام آن اصلاحات کاهش قدرت دیوان عالی در نظارت بر تصمیمات دولت، افزایش کنترل دولت بر روند انتصاب قضات، محدودکردن نقش مشاوران حقوقی دولت و دادن قدرت به کنست برای لغو احکام دیوان عالی بود.

از همان روزهای اول، اعتراضات گسترده ای علیه این اصلاحات صورت گرفت. منتقدان نتانیاهو بر این باور بودند که هدف واقعی این اصلاحات ایجاد راهی برای فرار نتانیاهو از پیامد پرونده های فسادش بود. در مارس 2023 و با بالاگرفتن اعتراضات، نتانیاهو اعلام کرد اجرای اصلاحات را موقتاً به تأخیر می اندازد، اما آن را به طور کامل لغو نکرد تا آنکه 7 اکتبر رخ داد و تمام توجه نتانیاهو به جنگ غزه معطوف شد.

تنها دموکراسی خاورمیانه

وقتی در دسامبر 2024 و در بحبوحه جنگ های منطقه ای اسرائیل، نتانیاهو به دادگاه رفت تا به مدت شش ساعت پاسخگوی اتهامات ریز و درشتش باشد، بسیاری استقلال عمل دستگاه قضایی و جدیت آنها را در حسابرسی نخست وزیری که در حال مدیریت جنگی گسترده است، ستودند. بااین حال باید این نکته را در نظر داشت که دموکراسی برای اسرائیل نه یک انتخاب که یک اجبار است.

وقتی شما با وعده زندگی خوب و بی دردسر و پایان دادن به قرن ها زندگی تحت ظلم و سرکوب، افرادی را از سراسر جهان جمع کرده اید و حیات وممات برنامه هایتان برای گسترده کردن جغرافیا و عمق استراتژیک و گرفتن سرزمین های جدید وابسته به حضور آن مهاجران است، دیگر دموکراسی به موضوعی وجودی تبدیل می شود. چون مهاجران همواره می توانند باوجود ناملایمات بار سفر بسته و برای همیشه از اسرائیل بروند. با درنظرگرفتن این نکات، بهتر می توان علت جدیت سیستم قضایی در پیگیری اتهامات نخست وزیر را درک کرد.

تأثیر پرونده های نتانیاهو بر انتخابات اسرائیل

هرچند اتهامات فساد علیه نتانیاهو باعث کاهش اعتماد به وی نزد افکار عمومی و رأی دهندگان شد و هزاران نفر به خیابان ها آمدند و خواستار استعفای وی شدند، اما وی همچنان از حمایت قابل توجهی در داخل حزب لیکود برخوردار است و اعضای حزب او را رهبری قوی و باتجربه می دانند که می تواند منافع حزب را تأمین کند. آنها این اتهامات را بی اساس و با انگیزه های سیاسی عنوان کرده اند.

البته خطر هنوز از سر نتانیاهو و حزب لیکود رفع نشده، چون احزاب رقیب مانند حزب کارگر و میرتس در تلاش هستند خود را به عنوان جایگزینی مخالف فساد معرفی کنند. بااین وجود نتانیاهو می تواند برای انتخابات بعدی اسرائیل همچنان امیدوار بماند، چون توانسته محبوبیت خود را میان اعضای سنتی حزب متبوعش و حامیان سیاست های راست گرایانه حفظ کرده و ائتلاف درون دولتش را پابرجا نگه دارد.

آینده سیاسی نتانیاهو

محاکمه بنیامین نتانیاهو از سال 2020 در جریان است که یکی از مهم ترین و طولانی ترین پرونده های قضایی تاریخ اسرائیل محسوب می شود. نتایج این دادگاه می تواند سناریوهای زیادی داشته باشد.

1- در یک یا چند پرونده محکوم شناخته شده ولی به پرداخت جریمه نقدی محکوم شود. در این صورت زندانی نمی شود؛ ولی با کاهش محبوبیت زیادی روبه رو خواهد شد.

2- به اتهام رشوه، کلاهبرداری و سوءاستفاده از اعتماد عمومی محکوم شده و حکم زندان علیه او صادر شود. این شدیدترین سناریو خواهد بود که می تواند زندگی سیاسی او را به پایان برساند. البته دست نتانیاهو در این موضوع هم بسته نیست و می تواند با درخواست تجدیدنظر این روند را سال ها به تأخیر بیندازد.

3- محتمل ترین سناریو همان کاری است که نتانیاهو و وکلایش تا به امروز کرده اند، یعنی با تاکتیک های مختلف محاکمه را به تعویق انداخته اند. اگر وی بتواند انتخابات بعدی (در اکتبر 2026) را ببرد و همچنان در قدرت بماند ممکن است روند دادگاه را به طور نامحدود به تعویق بیندازد که البته در این صورت بحران های سیاسی و اجتماعی بیشتری را هم تجربه خواهد کرد.

سرنوشت سیاسی نتانیاهو به تصمیم دادگاه، فشارهای داخلی و تحولات سیاسی آینده اسرائیل بستگی دارد.